Model biznesowy

Czym jest model biznesowy?

Zdaniem Claytona Christensena z Harvard Business School, model biznesowy zawiera cztery elementy: propozycję wartości dla klienta, formułę zysków, kluczowe zasoby i procesy.

Niektórzy menedżerowie myślą, że model biznesowy to pewien schemat działania organizacji, który przyjmuje się jako taki i wdraża się w swojej firmie.

Pytanie, czy wystarczy wprowadzić w zamian na świadczenie usługi opłatę abonamentową, aby uznać to za model subskrypcyjny? Czy to jest tylko forma oferty firmy internetowej?

Z badań Ramona Casadesus-Masanell z Harvardu i J.E. Ricart z IESE Business School, które przeprowadzili w 2011 roku, wynika, że niezbędnym komponentem modelu biznesowego muszą być wybory, które podejmują menedżerowie.

Wybory menedżerów mają swoje konsekwencje. Polityka cenowa, czyli wybór, wpływa na wielkość sprzedaży, od której zależy skala i siła działalności firmy.

Wybory menedżerów wynikają z wartości, którymi kierują się. A konsekwencje tych wyborów mają wpływ na to, jak firma wytwarza wartość.

Oznacza to, że modele biznesowe składają się z wyborów menedżerów i konsekwencji tych wyborów.

Badacze modeli biznesowych odkryli, że menedżerowie podejmują trzy rodzaje wyborów. 

Wybory dotyczące sposobu postępowania decydują o działaniach podejmowanych przez firmę w każdym obszarze działań biznesowych.

Np. zatrudnianie tylko absolwentów Politechniki Warszawskiej, albo lokalizowanie biur firmy w mniejszych miastach o niższych dochodach mieszkańców i wyższej stopie bezrobocia. 

Wybory dotyczące majątku dotyczą materialnych zasobów, z jakich korzysta firma. Np. infrastruktura serwerowa.

Natomiast wybory dotyczące nadzoru odnoszą się do ustalania przez firmę praw decyzyjnych dotyczących poprzednich dwóch rodzajów wyborów.

Czy powinniśmy kupować serwery na własność, czy korzystać z usług chmurowych AWS i płacić tylko za wykorzystane zasoby serwerowe (AWS działa on-demand)?

Konsekwencje podjętych decyzji mają ogromne znaczenie dla klientów, kosztów prowadzenia działalności i polityki personalnej firmy.

Dużo pracy i wydaje się trudne. Prawda?

Business Model Canvas

Prawdziwego przełomu w popularyzacji modeli biznesowych dokonał Alexander Osterwalder. Opracował on narzędzie Business Model Canvas (znany w Polsce również jako Model Biznesowy Canvas), który znacząco upraszcza temat modelu biznesowego.

Za pomocą tego narzędzia łatwiej jest zrozumieć mechanizm projektowania modelu biznesowego dla dowolnego przedsiębiorstwa i dla produktu cyfrowego.

Model jednak nie będzie działał bez elementów niezbędnych do dostarczenia wartości - kanałów dotarcia do klientów, relacji z klientami, działań i zasobów kluczowych dla powodzenia biznesu, partnerów, a także bez odpowiedniej struktury kosztów i przychodów.

Co to jest Canvas?

Canvas po polsku to kanwa. Jedna kartka podzielona na części niezbędne dla konstrukcji narzędzia.

Prezentacja Business Model Canvas w formie kanwy pozwala na lepsze zrozumienie modelu i zawartych w nim informacji.

Najlepsze modele biznesowe tworzą spirale wartości

Spirala wartości - inaczej mówiąc, pętla sprężenia zwrotnego, która sama się wzmacnia. Należy do najbardziej istotnego aspektu funkcjonowania modelu biznesowego.

Zdaniem badaczy jest to ostatnio najbardziej lekceważony biznesowy element. Przewaga konkurencyjna wynika głównie z zakumulowanych aktywów.

Zobacz przykład.

Polskie studio Platige Image podjęło decyzję o doprowadzeniu do nawiązania współpracy z CD Project przy grze Wiedźmin. Było to w roku 2007. Gdyby nie ta decyzja, czy w roku 2019 studio Platige Image byłoby ko-producentem filmu Wiedźmin produkcji Netflix?

Jak dzięki swojej wcześniejszej działalności Platige Image przekonało CD Project, że warto zaangażować studio do pracy przy animacji w popularnej grze?

Konsekwencje wyborów podjętych przez menedżerów Platige Image stworzyły spiralę wartości, która dziś zapewnia unikatową przewagę konkurencyjną studia.

Czy model można skopiować?

Nie i nie ma takiego narzędzia, które temu służy. Dzięki myśleniu w kategoriach spirali wartości skopiowanie biznesu staje się niemożliwe.

Żadna firma nie jest w stanie dokładnie odtworzyć ścieżki zdarzeń, podjętych decyzji i dokonanych wyborów, które spowodowały, że firma i jej działalność jest dziś tam, gdzie jest.

Modele biznesowe w produktach cyfrowych

W produktach cyfrowych stosuje się obecnie kilka patternów modeli biznesowych:

• model subskrypcyjny,
• model freemium,
• model marketplace,
• model using istead of buying (zwany również “access-over-ownership”),
• model on-demand,
• model oparty o ekosystem,
• model free.

Na ich tle wyróżnia się model oparty o subskrypcję.

Wiedzę o modelu biznesowym w subskrypcji zbieramy w Journalu:

• Model subskrypcyjny. Gdzie zaczyna się konwersja i na co uważać
• Podpaski i buty na abonament. Jak model subskrypcyjny zmienia rynek

Model biznesowy w product design

Model biznesowy naszych klientów jest dla nas kluczowym elementem projektu. Projekty, które realizujemy można podzielić na dwa typy - albo tworzymy produkt cyfrowy dla klienta (jeśli jest to startup), albo dopasowujemy rozwiązanie do istniejącego modelu biznesowego.

Jeśli w drugim przypadku od nas wymagane jest zrozumienie modelu, w jakim działa klient, to w pierwszym przypadku często doradzamy, jaki model wybrać i uczestniczymy w procesie jego projektowania.